Aslan ve güneş, Šir o Xoršid ve Faravahar

Gövdesinde güneşi taşıyan aslan. Kökleri Babil astrolojisine uzanan bu figür, güneşin ışınlarının en güçlü olduğu ve astrolojide aslan burcuna denk gelen dönemi temsil ediyor. 20 Temmuz ile 20 Ağustos arası güneş ışınlarının en güçlü olduğu dönem ve bu dönemde güneş astrolojik olarak aslan burcunda. Aynı figür Safavi ve Kaçar hanedanlıkları döneminde Şii İslam’a da adapte edilmiş. Aslan devleti ve dini temsil eder, bazıları Ali’ye de göndermede bulunur. Tahran’daki Gülistan Sarayı’nın inşasına 16. yüzyılda Türk Safavi hanedanlığı zamanında başlanmış, aynı saray İran Türk hanedanlığı Kaçarlar döneminde de kullanılmaya devam edilmiş. Fotoğraftaki figür bu saraydan.

İran’da birçok yerde göreceğiniz bir başka sembol Faravahar. İki kanat, kanatların ortasında bir disk ve tam ortada Ahura Mazda’nın bir tasviri. İran’da ortaya çıkmış antik medeniyetlerin ruhani dünyasının dile getirilişi Zerdüştlük dini ile olmuş. Ahura Mazda daha üst bir ruhu temsil eden figür, isim, kaynağı Sanskritçede de bulunan mazda kelimesinde, aklı ve bilgeliği temsil ediyor. Ve buna giden yol için iyi düşünceler, iyi kelimeler ve iyi hareketler/eylemler gösteriyor… İslamiyet’in kabulünden çok öncesine dayanan Zerdüştlüğün sembollerinden Faravahar’ı birçok yerde görmek mümkün: Pers İmparatorluğu’nun başkenti, günümüz İran’ının Şiraz kentine 70 km mesafede bulunan antik Persepolis’te taşa kazınarak resmedilmiş bir örneği mesela. Zarathustra bir peygamber olarak tarihteki ilk monoteik, evrensel, tek Tanrılı, eşitlikçi din olarak kabul edilen Zerdüşlük’teki mesaj taşıyıcı. 3 tek tanrılı dinin de mutlaka ilham aldığı bir inanç sistemi olmalı. İbadet etmek için beyaz giyinmek mesela, namazdaki bazı biçimler, gündelik hayatta görülen bir çok pratik M.Ö. 5. yüzyıla uzanan kökleri ile dünyanın en eski dinlerinden olan Zerdüştlük ile çok benzer. Yüzyıllar sonra Avrupa’da bir filozof, Nietzsche ‘Böyle buyurdu Zerdüşt’ te 20. yüzyılın Zerdüştünü hayal ederek bir üst insan, üst bilinç tasvir etmeye çalışmıştı.